Hoogbegaafdheid
Ook wel cognitief getalenteerd genoemd. Hoe herken je het en welke ondersteuning start je op?
- Oefen op lezen, spellen en schrijven of gebruik digitale leermiddelen met CleverKids!
- Onderzoek, diagnose, maar vooral aanpak. Ontdek ons diagnostisch centrum.
- Is je kind cognitief getalenteerd en zoek je gespecialiseerd onderwijs, ontdek dan Eureka Onderwijs.
- De computer inzetten om leren leren en zelfstandigheid te bevorderen? Ontdek onze thuiscursus (coming soon).
Infofiche
Hoogbegaafde leerlingen vertonen een grote honger naar kennis en nieuwe inhoud. Zonder veel inspanning pikken ze leerinhouden op. Meestal ontwikkelen ze weinig of geen leer- of studievaardigheden. Ze vervelen zich snel.
Hun intelligentie gebruiken ze soms om problemen te ontwijken. Als hun grote parate kennis en snelle geest niet meer volstaan om voldoende te presteren, kunnen ze faalangst en problematisch uitstelgedrag ontwikkelen.
▢ Stellen veel en onverwachte vragen, lijken soms problemen te zoeken waar er geen zijn.
▢ Blijven doorvragen, drammen door.
▢ Haken af bij herhaling en uit het hoofd leren.
▢ Weinig motivatie voor het klassikale aanbod.
Leervaardigheden en werkhouding
▢ Presteren onder hun niveau, wisselende resultaten.
▢ Onvoldoende aandacht bij lezen van of luisteren naar instructies.
▢ Weigeren te leren wat ze niet zinvol vinden.
▢ Gebruiken aangeleerde methodes niet of nonchalant, snel tevreden, geven snel op.
▢ Kloof tussen “begrijpen” en “beheersen”.
▢ Afwezig, overweldigd door indrukken, prikkels of stemmingen.
▢ Zwakke concentratie en fouten bij eenvoudige opdrachten of herhaling.
▢ Hekel aan routinetaken.
▢ Dromerig, prutsen als gevolg van verveling.
Sociaal
▢ Snel uitgesloten, niet begrepen voelen.
▢ Moeilijk contact, vriendschap met leeftijdsgenoten, integratie in een groep.
▢ Neiging tot domineren, betuttelen.
Emotioneel
▢ Clownesk gedrag, agressief gedrag.
▢ Gezag en regels in vraag stellen.
▢ Moeilijk te straffen.
▢ Zwart/wit denken, te ver doordenken.
▢ Faalangst, neerslachtig.
Algemeen
▢ Opgaan in eigen leefwereld, overgevoelig.
▢ Ongelijke ontwikkeling van verschillende vaardigheden.
▢ Thuis ander gedrag dan op school.
▢ Weet- en leergierig, diep op dingen doorgaan.
▢ Kennis van eigen interessegebieden is groot.
▢ Scherp waarnemen en observeren.
▢ Grote denksprongen.
▢ Sterk ontwikkeld creatief/divergent denken.
Leervaardigheden en werkhouding
▢ Goed geheugen, prestatiegericht.
▢ Sterk redeneervermogen, leggen snel verbanden, bedenken creatieve oplossingen.
▢ Bij voldoende uitdaging grote vooruitgang in leren, snel verwerken van veel leerstof.
▢ Snel en graag zelfstandig werken.
▢ Focussen zich sterk bij interesse.
▢ Bij de les blijven, ook al lijken ze niet betrokken of vertonen ze storend gedrag.
▢ Zich concentreren op meerdere zaken tegelijk.
Sociaal
▢ Sterke en hechte vriendschapsbanden.
▢ Scherp inzicht in relaties en interacties.
▢ Leiderschapskwaliteiten.
▢ Heel goed lichaamstaal lezen.
▢ Sterke onderhandelingsvaardigheden.
▢ Laten zich niet door de groep dwingen.
Emotioneel
▢ Sterke wil, standvastig, sterke emoties.
▢ Sterk rechtvaardigheidsgevoel.
▢ Goed inlevingsvermogen.
▢ Verbaal sterk, taalvaardig, of juist sterk ruimtelijk-visueel.
▢ Eigen gevoel voor humor.
▢ Perfectionisme.
▢ Overvloed aan ideeën.
▢ Onvermoeibaar.
✓ Laat voelen dat je in de leerling gelooft.
✓ Neem de zorgen en inbreng van ouders ernstig.
✓ Aanvaard dat niet alle hoogbegaafden op dezelfde manier functioneren (verstandelijk, sociaal, emotioneel, enz.)
✓ Luister actief, zelfs als de leerling lijkt door te drammen.
Stimuleren en begeleiden
✓ Motiveer en leg nadruk op talenten.
✓ Zorg dat de leerling meermaals per dag iets kan leren.
✓ Maak duidelijke afspraken over wederzijdse inzet en timing.
✓ Bied uitdagende opdrachten en inhouden aan.
✓ Leg de lat hoog en maak bij de evaluatie onderscheid tussen inspanning en resultaat.
✓ Leer ‘doorzetten’. Moeilijke opdrachten en ‘veel leerstof’ moeten af en toe!
✓ Begeleid teleurstelling bij falen. Deze leerling heeft faalervaringen nodig!
✓ Voorzie dat leerlingen af en toe met elkaar kunnen werken (bv. in een kangoeroeklas).
✓ Waardeer de leerling en daag positief uit.
Compenseren/dispenseren
✓ Vermijd onnodige instructie.
✓ Compact (leerstof op kortere tijd aanbieden, waardoor er ruimte komt voor verdiepen en verbreden).
✓ Verdiep (dieper en anders ingaan op een onderwerp dan de methode doet).
✓ Verbreed (leerstof buiten het reguliere programma aanbieden)
✓ Versnel indien nodig (in versneld tempo laten doorlopen van de schoolperiode).
✓ Beoordeel aanvullende taken en geef feedback.
Leren leren
✓ Maak de leerling bewust van de eigen leermethodes en leerstijl. Help die te verbeteren.
✓ Check of de leerling ze ook zo toepast.
✓ Leer stilstaan bij belangrijke kernwoorden.
✓ Leer de leerling hulp vragen.
✓ Check of de opdracht gelezen/gehoord en begrepen is.
✕ Uitspraken zoals “Als je dan toch zo slim bent…”
✕ Uitspraken over “de hoogbegaafden”. (Zij verschillen heel sterk onderling én weten dat.)
✕ Redeneringen afdoen als niet ter zake.
✕ Levensvragen die de leerling ter sprake brengt uit de weg gaan.
✕ Verwachten dat de leerling bewijst dat hij een voorsprong heeft.
✕ De spontane ontwikkeling van de leerling afremmen.
✕ De leerling buiten de klasgroep plaatsen.
Aanpak en begeleiding
✕ Meer van hetzelfde: de leerling herhaling na herhaling laten ondergaan.
✕ De leerling niet aan bod laten komen omdat je weet dat hij het toch al kent.
✕ Vrijblijvendheid van aanvullend werk.
✕ Denken dat versnellen op zich afdoende is.
✕ Er van uitgaan dat de beschikbaarheid van uitdagend materiaal alleen voldoende is voor een hoogbegaafde leerling.
✕ De leerling als zuiver hulpje inschakelen. Wel: bijvoorbeeld als coach van medeleerling.
✕ Onrealistische verwachtingen stellen (bijvoorbeeld verwachten dat ze al hun problemen zelf kunnen oplossen)
✕ Verwachten dat de leerling op alle vlakken even sterk is.
✕ Elk eigen initiatief de kop indrukken.
✕ Aanvaarden dat de leerling zich aanpast aan de gemiddelde klasnorm.
Gedrag
✕ ‘Waarom? Daarom!’ Wel: uitleg geven bij geboden en verboden.
✕ De leerling als een lastpak benaderen, hem als storend labelen (dat kan pesten in de hand werken).
✕ De leerling aanmanen ‘gewoon’ te doen.
▢ Stellen veel en onverwachte vragen, lijken soms problemen te zoeken waar er geen zijn.
▢ Blijven doorvragen, drammen door.
▢ Haken af bij herhaling en uit het hoofd leren.
▢ Weinig motivatie voor het klassikale aanbod.
Leervaardigheden en werkhouding
▢ Presteren onder hun niveau, wisselende resultaten.
▢ Onvoldoende aandacht bij lezen van of luisteren naar instructies.
▢ Weigeren te leren wat ze niet zinvol vinden.
▢ Gebruiken aangeleerde methodes niet of nonchalant, snel tevreden, geven snel op.
▢ Kloof tussen “begrijpen” en “beheersen”.
▢ Afwezig, overweldigd door indrukken, prikkels of stemmingen.
▢ Zwakke concentratie en fouten bij eenvoudige opdrachten of herhaling.
▢ Hekel aan routinetaken.
▢ Dromerig, prutsen als gevolg van verveling.
Sociaal
▢ Snel uitgesloten, niet begrepen voelen.
▢ Moeilijk contact, vriendschap met leeftijdsgenoten, integratie in een groep.
▢ Neiging tot domineren, betuttelen.
Emotioneel
▢ Clownesk gedrag, agressief gedrag.
▢ Gezag en regels in vraag stellen.
▢ Moeilijk te straffen.
▢ Zwart/wit denken, te ver doordenken.
▢ Faalangst, neerslachtig.
Algemeen
▢ Opgaan in eigen leefwereld, overgevoelig.
▢ Ongelijke ontwikkeling van verschillende vaardigheden.
▢ Thuis ander gedrag dan op school.
✓ Laat voelen dat je in de leerling gelooft.
✓ Neem de zorgen en inbreng van ouders ernstig.
✓ Aanvaard dat niet alle hoogbegaafden op dezelfde manier functioneren (verstandelijk, sociaal, emotioneel, enz.)
✓ Luister actief, zelfs als de leerling lijkt door te drammen.
Stimuleren en begeleiden
✓ Motiveer en leg nadruk op talenten.
✓ Zorg dat de leerling meermaals per dag iets kan leren.
✓ Maak duidelijke afspraken over wederzijdse inzet en timing.
✓ Bied uitdagende opdrachten en inhouden aan.
✓ Leg de lat hoog en maak bij de evaluatie onderscheid tussen inspanning en resultaat.
✓ Leer ‘doorzetten’. Moeilijke opdrachten en ‘veel leerstof’ moeten af en toe!
✓ Begeleid teleurstelling bij falen. Deze leerling heeft faalervaringen nodig!
✓ Voorzie dat leerlingen af en toe met elkaar kunnen werken (bv. in een kangoeroeklas).
✓ Waardeer de leerling en daag positief uit.
Compenseren/dispenseren
✓ Vermijd onnodige instructie.
✓ Compact (leerstof op kortere tijd aanbieden, waardoor er ruimte komt voor verdiepen en verbreden).
✓ Verdiep (dieper en anders ingaan op een onderwerp dan de methode doet).
✓ Verbreed (leerstof buiten het reguliere programma aanbieden)
✓ Versnel indien nodig (in versneld tempo laten doorlopen van de schoolperiode).
✓ Beoordeel aanvullende taken en geef feedback.
Leren leren
✓ Maak de leerling bewust van de eigen leermethodes en leerstijl. Help die te verbeteren.
✓ Check of de leerling ze ook zo toepast.
✓ Leer stilstaan bij belangrijke kernwoorden.
✓ Leer de leerling hulp vragen.
✓ Check of de opdracht gelezen/gehoord en begrepen is.
▢ Weet- en leergierig, diep op dingen doorgaan.
▢ Kennis van eigen interessegebieden is groot.
▢ Scherp waarnemen en observeren.
▢ Grote denksprongen.
▢ Sterk ontwikkeld creatief/divergent denken.
Leervaardigheden en werkhouding
▢ Goed geheugen, prestatiegericht.
▢ Sterk redeneervermogen, leggen snel verbanden, bedenken creatieve oplossingen.
▢ Bij voldoende uitdaging grote vooruitgang in leren, snel verwerken van veel leerstof.
▢ Snel en graag zelfstandig werken.
▢ Focussen zich sterk bij interesse.
▢ Bij de les blijven, ook al lijken ze niet betrokken of vertonen ze storend gedrag.
▢ Zich concentreren op meerdere zaken tegelijk.
Sociaal
▢ Sterke en hechte vriendschapsbanden.
▢ Scherp inzicht in relaties en interacties.
▢ Leiderschapskwaliteiten.
▢ Heel goed lichaamstaal lezen.
▢ Sterke onderhandelingsvaardigheden.
▢ Laten zich niet door de groep dwingen.
Emotioneel
▢ Sterke wil, standvastig, sterke emoties.
▢ Sterk rechtvaardigheidsgevoel.
▢ Goed inlevingsvermogen.
▢ Verbaal sterk, taalvaardig, of juist sterk ruimtelijk-visueel.
▢ Eigen gevoel voor humor.
▢ Perfectionisme.
▢ Overvloed aan ideeën.
▢ Onvermoeibaar.
✕ Uitspraken zoals “Als je dan toch zo slim bent…”
✕ Uitspraken over “de hoogbegaafden”. (Zij verschillen heel sterk onderling én weten dat.)
✕ Redeneringen afdoen als niet ter zake.
✕ Levensvragen die de leerling ter sprake brengt uit de weg gaan.
✕ Verwachten dat de leerling bewijst dat hij een voorsprong heeft.
✕ De spontane ontwikkeling van de leerling afremmen.
✕ De leerling buiten de klasgroep plaatsen.
Aanpak en begeleiding
✕ Meer van hetzelfde: de leerling herhaling na herhaling laten ondergaan.
✕ De leerling niet aan bod laten komen omdat je weet dat hij het toch al kent.
✕ Vrijblijvendheid van aanvullend werk.
✕ Denken dat versnellen op zich afdoende is.
✕ Er van uitgaan dat de beschikbaarheid van uitdagend materiaal alleen voldoende is voor een hoogbegaafde leerling.
✕ De leerling als zuiver hulpje inschakelen. Wel: bijvoorbeeld als coach van medeleerling.
✕ Onrealistische verwachtingen stellen (bijvoorbeeld verwachten dat ze al hun problemen zelf kunnen oplossen)
✕ Verwachten dat de leerling op alle vlakken even sterk is.
✕ Elk eigen initiatief de kop indrukken.
✕ Aanvaarden dat de leerling zich aanpast aan de gemiddelde klasnorm.
Gedrag
✕ ‘Waarom? Daarom!’ Wel: uitleg geven bij geboden en verboden.
✕ De leerling als een lastpak benaderen, hem als storend labelen (dat kan pesten in de hand werken).
✕ De leerling aanmanen ‘gewoon’ te doen.
Hoogbegaafde leerlingen kunnen ook te maken krijgen met leerstoornissen zoals dyslexie, dyscalculie of ADHD. De fiche ‘Hoogbegaafdheid in combinatie met een leerstoornis – 2x speciaal’ biedt praktische tips voor ouders en leerkrachten om deze leerlingen te ondersteunen, hun potentieel te benutten en hun zelfvertrouwen te versterken.
Vakken die problemen kunnen geven
Alle vakken waarbij gememoriseerd moet worden en waarbij logica niet volstaat:
Rekenen, wereldoriëntatie, geschiedenis, aardrijkskunde: tafels, definities…
Nederlands en vreemde talen: vocabulaire, grammatica bij aanleren van talen.
Interessante boeken
Heeft je kind moeite met lezen, spellen en/of schrijven? Lees dan zeker het boek Ik heet niet dom.
Je kind beter maken in spellen? Gebruik Als Spelling een Kwelling Is.
Je kind beter maken in rekenen? Gebruik Rekentrappers.
Gebruik Cleverkids om online te oefenen, leren en delen.
Leerstoornissen brengen veel gevoelens met zich mee. Start een gesprek op met deze gevoelskaarten.
Interessante vormingen
Eureka deelt haar expertise via leuke, interactieve en boeiende vormingen.
Zowel leerkracht, logopedist als ouder hebben voordeel bij ons aanbod.
Voor een volledig overzicht: https://eureka.eu/vormingen
Onze school, iets voor je kind?
Wij zijn een unieke school die leerlingen met een leerstoornis en normale tot hoge begaafdheid een echte boost geeft.
Wil je je kind optimale ontwikkelingskansen geven? Dan is 1 à 2 jaar les volgen bij Eureka een slimme zet. Neem een kijkje op onze schoolwebsite: eureka-onderwijs
Kijktip: Getuigenissen van onze (oud)leerlingen
Veelgestelde vragen
Een ouder is in de eerste plaats ouder en geen leerkracht. Tijd maken om samen te ontspannen en de ouder–kind-relatie te bevorderen is dus de boodschap.
Probeer zelf zoveel mogelijk te weten te komen over de leerstoornis. Dit kan door er veel over te lezen of contacten te leggen met andere ouders met gelijkaardige ervaringen.
Zorg dat je kind een goede uitleg krijgt over wat hun leerstoornis nu juist is, zonder het te problematiseren. Bespreek met het kind mogelijke ondersteuningsmaatregelen. Een kind dat wel goed in zijn vel zit, zal meer zelfvertrouwen hebben.
Zorg voor goede contacten met de school en het CLB, ga mee in constructief overleg.
Indien er toch problemen zijn, kan je ook de raad en de steun vragen aan organisaties als:
Is je kind jonger dan veertien jaar en herken je deze kenmerken? Dan kunnen wij je mogelijks ondersteunen.
Ons diagnostisch centrum is gespecialiseerd in het geven van advies met lange termijn impact.
We geven tips & tricks die je meteen kan inzetten en geven een realistisch kader rond wat je kind kan en/of niet kan.
Eureka is al meer dan 30 jaar dé expert in leerstoornissen. Iedereen kan rekenen op de ondersteuning van Eureka via diverse producten en diensten.
Als leerkracht ondersteunen we je door gerichte vorming en het aanbieden van effectieve leerstrategieën.
Als logopedist bieden wij je praktijkgerichte vorming, Multi sensoriële methodieken en ondersteunende e-learning aan.
Als ouder kan je bij ons terecht voor diagnose, advies, vakantiecursussen, onderwijs op maat en leer- en hulpmiddelen.